آموزش مسئولیت پذیری به کودکان

برای آموزش مسئولیت پذیری به کودکان، هیچ گاه چندان زود نیست. هر زمان که کودک قدرت ذهنی و توان بدنی کافی برای انجام کاری را دارد، می توان از او خواست وظیفه ای را به عهده بگیرد. پدر و مادر به خوبی متوجه می شوند که کودک از چه زمانی قدرت بدنی و توان ذهنی انجام کاری را دارد و نمی توان سن مشخصی را برای همه کودکان اعلام کرد. مهم این است که این فرصت را به موقع به کودک بدهیم و بگذاریم که اشتباه کند یا کاری را ناقص انجام دهد اما تلاشش را بکند. اگر به موقع به او مسئولیت ندهیم، عادت به انجام کار نمی کند و می پندارد که وظیفه ای در خانه ندارد و وظیفه پدر و مادر است که کارهایش را انجام دهند.

چگونه احساس مسئولیت کودک را تقویت کنیم؟

کارهای کوچک به او بسپارید. 
وقتی کودکان انجام کارهای ساده را به عهده می‌گیرند، این احساس را دارند که در انجام کاری مفید برای خانواده مشارکت می‌کنند. این کار میتواند مسئولیت‌های کوچک مانند خاموش کردن چراغ‌های اضافی خانه تا قفل کردن در یا جمع کردن کاغذهای روی زمین باشد. فقط بگذارید او این کارها را انجام دهد و برای رسیدن به این هدف صبور باشید.

بگذارید خودش تصمیم بگیرد. 
گاهی کودکان در خانه حوصله شان سر می رود و نزد والدین می آیند و می پرسند: من چه کار کنم ؟ این دسته از کودکان با وجود آن که ممکن است دقیقا بداند که در خانه چه چیزهایی برای سرگرم کردنش وجود دارد، باز هم تمایل دارد که سایرین برایش تصمیم بگیرند!

بگذارید آنچه می‌خواهند را خودشان به دست بیاورند. 
اگر کودک‌تان یک هدیه گران‌قیمت می‌خواهد بهترین کار این است که از او بخواهید پول آن هدیه را خودش به دست آورد. در این مدت شما می‌توانید بابت برخی کارهای خانه به آنها پول پرداخت کنید. این بهترین دادوستد برای القای حس مسئولیت‌پذیری در آنهاست

به کودکان یاد بدهید اشتبا‌هات‌شان را بپذیرند. 
اگر کودکان‌تان کار اشتباهی انجام دادند نه آنها را بترسانید و نه خیلی ساده از کنار آن بگذرید. این باعث می‌شود آنها برای هر آنچه انجام می دهند، مسئول باشید.

باورشان کنید…
دائما از جملات "این کار تو نیست" ، "تو نمی تونی " و مشابه اینها استفاده نکنیم. وقتی آنچه را که در توان‌شان است از آنها بخواهید،‌ آنها با حس قوی مسئولیت پذیری‌ شان شما را شگفت‌زده می‌کنند. در این مورد آنچه مهم است تلاشی است که کودک برای انجام کار می‌کند و نتیجه کار اهمیتی ندارد.

ده گام برای افزایش مسئولیت پذیری کودک

۱٫ الگوی خوبی برای او باشید : بهترین راه برای بار آوردن کودکان مسئولیت پذیر این است که خودتان الگوی خوبی برای وی باشید. اگر از او می خواهید وسایلش را سر جایش بگذارد، لباس هایش را مرتب کند و اسباب بازی هایش را جمع کند، خودتان وسایلتان را دور و بر خانه پرت نکنید.

۲٫ دقیقا به او بگویید که از او چه کاری می خواهید و برایش توضیح دهید : به عنوان مثال بگویید الان وقت ناهار است باید بشقاب ها را روی سفره بچینیم و به او نشان دهید چگونه این کار را انجام دهد.

۳٫ اولویت ها را مشخص کنید : وقتی تقاضا می کند او را به پارک ببرید بگویید حتما می رویم چون هوا خوب است اما اول باید کارهای منزل را انجام دهم.

۴٫ به جای جملات منفی از جملات مثبت استفاده کنید : به جای «اگر این کارو نکنی…» بگویید «اگر می خواهی بازی کنی اول باید لباس های میهمانی را درآوری»، اگر چند بار این جملات را تکرار کنید، انجام این کارها برایش به شکل یک عادت درمی آید و نیازی نیست مرتب به او یادآوری کنید.

۵٫به تلاشش توجه کنید نه مقدار کاری که انجام داده است : اگر اتاقش را کامل مرتب نکرده یا اسباب بازی هایش را خوب نچیده است، خودتان بقیه کار را انجام دهید. اگر او را سرزنش کنید تصور می کند نمی تواند شما را راضی کند بنابراین دست از تلاش برمی دارد.

۶٫ از جملات تشویق آمیز استفاده کنید: به عنوان مثال بگویید «دیدم که سعی کردی تمام غذایت را بخوری و بشقابت را در ظرفشویی بگذاری ».

۷٫ تحملتان را بالا ببرید : شلوغ کاری و شیطنت بخشی از دنیای بچه هاست حتی موقع انجام کار، بنابراین از کوره در نروید و حتی اگر بچه ها شلوغ کاری کردند بگویید قرارمان این نبوده اما این شلوغ کاری برای یک دفعه قابل تحمل است و برای بار دوم تنبیه خواهد داشت.

۸٫ با همسرتان هماهنگ باشید : اگر تصمیمی گرفتید و از فرزندتان خواستید انجامش بدهد، قاطعیت به خرج دهید. با همسرتان هماهنگ باشید و درباره قوانین خانه و انتظاراتتان از کودک به صورت شفاف و واضح با او صحبت کنید.

۹٫  تأکید کنید که در قبال انجام کارهایش پاداشی دریافت نمی کند: کودک باید بداند مانند دیگر اعضای خانواده وظایفی دارد که باید انجام بدهد، بدون این که انتظار پاداشی داشته باشد. کارهای خانه یک کار گروهی است که همه در آن شریک هستند و او هم باید بخشی از آن را بر عهده بگیرد.

۱۰٫ در ابتدا کودک را برای انجام ندادن کارهای محوله تنبیه نکنید بلکه با او وارد مذاکره شوید و بپرسید به کدام کارها علاقه دارد و چرا کاری را که از او خواسته شده، انجام نداده است و برای جبران باید چه کار کند.